PEKİN (Bursa Kuşu) – Tarihte ilk kez, bir Orta Asya ülkesi ev sahipliği yaptığı Çin-Orta Asya Zirvesi’nde, Çin ve 5 Orta Asya ülkesinin liderleri Salı günü Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen ikinci zirvede bir araya geldi.
Bu altı ülkenin zirve çerçevesinde Ebedî İyi Komşuluk ve Dostane İş Birliği Anlaşması’nı imzalaması, önemli bir gelişmenin kapılarını araladı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, açılış konuşmasında bu anlaşmanın, ülkeler arasındaki ebedî dostluk ilkesinin hukuki bir çerçeveye oturtulması amacını taşıdığını vurguladı.
Başkan Xi, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’ın cumhurbaşkanlarının katıldığı zirvede “Bu anlaşma, hem bugüne hem de geleceğe yönelik bir temel taşıdır” ifadelerini kullandı.
ÇİN-ORTA ASYA RUHUNU YAŞATMAK
Başkan Xi, yüksek nitelikli kalkınma ile ortak modernleşme arayışına yönelik, karşılıklı saygı, güven, çıkar ve yardımlaşmanın önemine atıfta bulunarak Çin-Orta Asya Ruhunu övdü.
Çin, 2020 yılında bir Çin-Orta Asya Mekanizması kurulmasını önerdi. 2022’de, diplomatik ilişkilerin 30. yıl dönümünü kutlamak amacıyla gerçekleştirilen sanal zirvede, ülkeler mekanizmanın devlet başkanları düzeyinde yükseltilmesi teklifinde bulundu.
Bu teklif, Xi’an şehrinde düzenlenen ilk Çin-Orta Asya Zirvesi ile 2023 yılında hayata geçirildi. Liderler, bu üst düzey buluşmanın her iki yılda bir dönüşümlü olarak yapılmasına karar verdi.
Geçen iki yılın ardından, ilk zirvede varılan anlaşmanın her alanda hayata geçirildiğini belirten Başkan Xi, iş birliği alanlarının istikrarlı bir şekilde genişlediğini ve dostluğun güçlenerek devam ettiğini vurguladı.
CGTN’nin gerçekleştirdiği bir ankette, katılımcıların yüzde 90’ı Çin-Orta Asya Mekanizması’nın çekişme ve rekabet ile ilgili olmadığını, iki taraf için istikrar, kalkınma ve iş birliği sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir çerçeve olarak değerlendirdiğini ifade etti.
Çin, bugüne dek kapsamlı stratejik ortaklıklar kurarak Kuşak ve Yol iş birliği belgeleri imzaladı ve beş Orta Asya ülkesiyle ortak geleceği paylaşan bir topluluk oluşturma vizyonunu hayata geçirdi.
Çin-Orta Asya Mekanizması Genel Sekreteri Sun Weidong, bu sürecin yüksek düzeyli stratejik güveni artırma ve karşılıklı yarar sağlayan iş birliğini derinleştirme konusundaki kararlılığı gözler önüne serdiğini belirtti.
KUŞAK VE YOL GİRİŞİMİ’NİN SAĞLADIĞI YÜKSEK NİTELİKLİ KALKINMA
Astana zirvesinde, ülkelere Çin-Orta Asya Ruhu doğrultusunda ortak hareket etme, yeni bir enerji ile iş birliğini kuvvetlendirme, Kuşak ve Yol Girişimi’nin sağlar yüksek nitelikli kalkınmayı teşvik etme ve bölge için ortak geleceği paylaşma çağrısında bulundu.
Başkan Xi, Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli unsurlarından biri olarak İpek Yolu Ekonomik Kuşağı’nı ortaklaşa kurma hedefini ilk kez 2013’te Kazakistan’ın başkentinde duyurmuştu.
Çin ve bölge ülkeleri, bu girişim kapsamında ticaret, dijital ekonomi ve bağlantı alanlarında önemli iş birliklerine imza attı. Çin, bölgenin en büyük ticaret ortağı ve önemli bir yatırım kaynağı haline geldi. Gümrükler Genel Müdürlüğü verilerine göre, 2024’te Çin-Orta Asya arasındaki ticaret hacmi 94,8 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı; Çin’in bölgedeki toplam yatırımı ise 30 milyar doları aştı.
CGTN anketine katılanların yüzde 92,4’ü Kuşak ve Yol Girişimi’nin Çin ve Orta Asya arasındaki yüksek düzeyli iş birliğini destekleyen ve kamu yararına hizmet eden önemli bir uluslararası proje olduğuna inanıyor.
Başkan Xi, Çin ve Orta Asya ülkelerinin iş birliği çerçevesini daha verimli ve entegre hale getirmek adına optimize etme çağrısında bulundu.
İş birliği kapsamında ticareti kolaylaştırmaya, endüstri yatırımlarına, bağlantılılık, yeşil madencilik, tarımsal modernizasyon ve personel değişimi konularına odaklanarak daha fazla projeyi hayata geçirme gereğine dikkat çekti.
Başkan Xi, bu iş birliğini desteklemek üzere Çin’in yoksullukla mücadele, eğitim alanında değişim programları, çölleşme ile mücadele ve kontrol altına alma konularında üç iş birliği merkezi kuracağını da duyurdu.
Liaoning Üniversitesi’nin Rusya, Doğu Avrupa ve Orta Asya Ülkeleri Araştırma Merkezi Müdürü Cui Zheng, günümüzdeki uluslararası ortamda iş birliği modelinin önemini vurguladı.
Cui, yükselişteki korumacılığın hâkim olduğu bir dünya düzeninde Çin-Orta Asya ortaklığının bağımsızlığa saygılı, karşılıklı çıkarları gözeten ve Küresel Güney’in sesini güçlendiren bir diplomatik iş birliği modeli sunmakta olduğunu belirtti.
Daha fazla bilgi için tıklayabilirsiniz.
Yorumlar kapalı.